بهترین مجموعه اصطلاحات کوچه بازاری مردم ایران قسمت 59

چَپَری بی-درنگ-به سرعت

 

بستن به ناف کسی-به کسی خوراندن-به کسی نسبت دادن

آفتاب گز کردن-ولگردی کردن
از پارو بالا رفتن پول-ثروت بسیار داشتن

دست کسی به دهانش رسیدن-از تهی دستی بیرون آمدن-محتاج نبودن

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

حرز جواد-دعایی منسوب به جواد امام محمد تقی

پر و پاچه ی کسی را گرفتن-بر کسی خشم گرفتن-به کسی دشنام دادن

از چپ و راست-از همه سو-از همه جا
دو لا شدن-خم شدن-تعظیم کردن

آدم نچسب-کسی که جاذبه‌ای ندارد و علاقه دیگران را جلب نمی‌کند

پا ندادن-امکانی پیش نیامدن

آفتاب گرفتن-زیر آفتاب خوابیدن

رفتن تو هم-به فکر فرو رفتن-غمگین شدن-پریشان خاطر شدن

 

آه از نهاد کسی برآمدن-نهایت تاسف به کسی دست دادن

باد توی گلو انداختن- باد به غبغب انداختن

خانه بستن-در بازی نرد دو مهره را در یک خانه قرار دادن تا حریف نتواند در آن جا بنشیند

خسارت دیدن-زیان دیدن

به ته دیگ خوردن کفگیر-بی چیز شدن-تمام شدن سرمایه
ارزانی-بخشیدن-دادن

پایین تنه-از کمر به پایین-قسمت پایین لباس-کنایه از آلت تناسلی

راست راست-آشکار و علنی-بی پروا

آدم‌قحطی-کمیابی آدم های کارآمد

آفتاب کسی به زردی رسیدن-به پایان رسیدن دوران زندگی و یا قدرت و نفوذ کسی

بسم الله-جمله ای که هنگام آغاز به کاری و یا به هنگام تعجب و حیرت می گویند-بفرمائید ! این گوی و این میدان

حیوون-نگا. حیوان

زبان گرفتن-کسی را با زبان خوش آرام کردن

حال نداشتن-مریض بودن-بی حال بودن
آب از دریا بخشیدن(از کیسه‌ی خلیفه بخشیدن)
دو کرپا-چمباتمه
حق البوق-رشوه

دروغ به هم بافتن-سر هم کردن-از خود درآوردن

از زورِ-از شدت-از بسیاری
چینه چینه خوردن-ریزه خواری کردن
راست و حسینی-رو راست-بی شیله پیله

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

اردک‌پرانی(از عهده‌ی جنگ با کسی برنیامدن)

درآوردن دلی از عزا-پس از مدت ها گرسنگی غذای مفصل و مطبوعی خوردن-به خوشی و راحتی ساعتی را گذراندن

چتوَل-یک چهارم

 

 
حاجی من شریک-کسی که خود را داخل کاری می کند و مدعی شراکت می شود

دست بردن در چیزی-چیزی را تغییر دادن
چشم چیدن-چشم زخم را دفع کردن

رشته ی سر در گم-وضع بغرنج-کار دشوار

جاده کشیدن-راه درست کردن

تر و چسب-بی درنگ-بی معطلی-فرز و چابک

اوراق(قراضه، اسقاط، ازکارافتاده)

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)

در زدن-کوبیدن در خانه

اطفال باغ-گل‌های تازه

جا ماندن-فراموش شدن

بی بته-بی اصل و نصب-بی پدر و مادر

جانور-کرم شکم و معده
پنج زاری-سکه ی پنج ریالی-پنج هزاری

دق مرده-گرفتار شده به بیماری دق-غمگین

اردنگ-تیپا-لگدی با نوک پا

به خاک سیاه نشستن-بدبخت و ذلیل شدن
رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

تند تیز-شتابان-خشمناک-ستیزه جو

آمدکار(شگون، فال نیک، خجستگی)

ابرو کج کردن-خشم گرفتن

برادر زن-برادرِ زن هر مرد

حلق آویز-به دار کشیده
جزاندن-آزار و اذیت کردن

چسی درکن-آدم پر مدعا

خواب دیدن برای کسی-نقشه کشیدن برای استفاده یا کوبیدن کسی

حق السکوت-آن چه که یرای پنهان نگه داشتن رازی به کسی می دهند
تل انبار-توده-انباشته

جوش خوردن معامله-انجام شدن معامله-منعقد شدن قرارداد

اهل دود-سیگاری

ازرق شامی(اخمو، ترشرو)
تازه به دوران رسیده-نو کیسه-کسی که تازه به ثروت یا به جایی رسیده است

به ته دیگ خوردن کفگیر-بی چیز شدن-تمام شدن سرمایه

خاک عالم-تکیه کلامی برای اظهار تعجب و شرمندگی و ناراحتی

چانه لغی-راز داری نکردن

ابرو انداختن-ابرو آمدن

بی فکر-لاابالی-بی قید

چشم چرانی-هرزه نگاهی-به رن و دختر مردم نگاه کردن
اهل محل(همه‌ی کسانی که در یک محل کار یا زندگی می‌کنند)

پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

جفتک پراندن-لگد زدن-بد رفتاری کردن-مخالفت کردن

بی نور-بی عرضه-بی مصرف-کسی که به دوستان کمکی نکند
خرده فرمایش داشتن-دستورهای بی جا دادن

چپ بودن-چپ دست بودن-لوچ بودن-مخالف یودن

چرند گو-یاوه گو
خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن
پر روده-پرچانه-روده دراز

هرمار-ز درد بی درمان-کوفت

 

خمیازه کشیدن-دهن دره کردن

خواربار-ارزاق-خوراک

آجیل مشکل‌گشا(آجیلی که برای گشایش کار می‌خرند و بین مردم متدین پخش می‌کنند)

رقصیدن به ساز کسی-تابع سلیقه و خواست کسی بودن-از خود اراده ای نداشتن و از دیگری تبعیت کردن

خرده قرض-بدهی اندک

دو علی گلابی آمدن-بچه ترساندن-تهدید توخالی کردن-توپ و تشر آمدن

پیش خودمان بماند-به کسی مگو-نشنیده بگیر

حرف شنو-سر به را-مطیع

دهن دره-خمیازه

 

 

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

زیر زبان کشی-با زرنگی از کسی حرف بیرون کشیدن-زیر پا کشی
حال آمدن-بهبود یافتن-سرحال شدن-چاق شدن

ادا در آوردن(مسخرگی کردن، تظاهر کردن، تقلید کردن)
خال خالی-خالدار-دارای خال های بسیار
دهان کسی چاک و بست نداشتن-ناتوان بودن در رازداری

پاره آجر-شکسته ی آجر

رو دست کسی بلند شدن-از کسی پیشی گرفتن-با کسی رقابت کردن

اختلاط کردن-بی‌هدف از این در و آن در گفت‌وگو کردن
آتشِ تر(شراب، لب معشوق)

از بز حرام‌زاده‌تر(سخت‌گریز و حیله‌گر)
 

دور گرفتن-به چرخش افتادن-پشت سرهم سخن گرفتن

جَغُل مغل-شکمبه-سیرابی

دراز کشیدن-خوابیدن-به پشت خوابیدن-مدتی کوتاه خوابیدن

 
حاشا کردن-نگا. حاشا زدن

زمین خوار-کسی که زنمین های بی مالک را تصاحب کند و به دیگران بفروشد

جوشی شدن-عصبانی شدن

چایمان کردن-سرما خوردن-چاییدن

ار زبان کسی(از قول کسی)

دوا دادن-دوا خوراندن-مسموم کردن-مشروب خوراندن

خرچه-در مقام توهین به بچه می گویند

زیاده روی-افراط-اسراف

پَرِ گوش و-پره لاله ی گوش

دست بالا کردن-پیش قدم شدن-آستین بالا زدن

چاک خوردن-شکافته شدن-پاره شدن

زاچ-زائو

دور کسی یا چیزی را خیط کشیدن-با کسی قطع رابطه کردن-از خیر کسی یا چیزی گذشتن

خشتک-وسط درز دو پا در شلوار

زود بودن-فرانرسیدن هنگام کاری

حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

روی دست کسی بلند شدن-کاری را به تر از کسی انجام دادن

از دماغ فیل افتادن(بسیار متکبر و خودبین بودن)

بد شگون-شوم-بد اختر-بد یمن

خرس-چاق و درشت-تنومند

خوش بیار-آن که کار و روزگار بر وفق مرادش می گذرد-خوش شانس

بچه ی-اهل ِ

زیگزاک رفتن-به چپ و راست پیچیدن-مستقیم نرفتن
حلبی آباد-آلونک نشین های خارج از شهر
 

درازکش کردن-رو در روی زمین دراز کشیدن
زهرمار کردن غذا-مانع از خوردن با لذت شدن

تب و تاب-سوز و گداز

از آب روغن گرفتن-از هر اتفاقی بهره برداشتن

به گرد کسی نرسیدن-بسیار عقب بودن از کسی-فاصله ی بسیار با کسی داشتن

آویزان کسی شدن-طفیلی کسی شدن
خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن
تنقل انداختن-جا خوش کردن-پلاس شدن
ژورنال-مجله ی ویژه ی چیزی
از دهان گنده‌تر حرف زدن-گفتن مطالبی که در حد گوینده نیست
خوب-کافی-بسیار
آلاپلنگی(مثل پوست پلنگ، گل باقالی)

راه مکه-کهکشان

در رفتن با کسی-رفع اختلاف کردن با کسی-آشتی کردن

تا-توانایی

تحت اللفظی-کلمه به کلمه

پا رکابی-شاگر شوفر اتوبوس

 

رگ خواب-نقطه ی ضعف-راه تسلط بر کسی

ختم شدن-پایان گرفتن
آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

باد توی سرنا کردن-اسرار کسی را فاش کردن

آواز خر در چمن-آواز ناخوش و گوش‌خراش

پایین ریختن دل-به شدت ترسیدن-زهره ترک شدن

برای کسی تره خرد نکردن-از کسی حساب نبردن-به کسی اهمیت ندادن-برای کسی اعتبار قائل نشدن

اهل آن کار (کار بد)

خرناس کردن-خرخر کردن در خواب

حسرت به دلی-آرزومندی شدید

خُردمُرد شدن-ریزه ریزه شدن

 

جلا دادن-مفید بودن-شفا دادن-صیقل دادن
خرجی-پول لازم برای گذران روز

بله قربان گو-چاپلوس-متملق

چرند-حرف پوچ و بی معنی

درز را آب دادن-از راه به در شدن

دم موشی-هر چیز باریک و دراز
انگشت بر چشم نهادن-پذیرفتن-مسلم دانستن

ای والله(در مقام تایید و اعتراف به برتری کسی گفته می‌شود، آری به خدا)

دانگی-انجام کاری با پرداخت سهم خود از هزینه ی آن

دایی قزی-دختر دایی

حاشیه رفتن-سخنان دور از موضوع گفتن-منحرف شدن از مطلب

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

خیلی آب خوردن-گران تمام شدن-هزینه ی سنگین داشتن

تن لش-به ناسزا: تنبل-بی مصرف-بی کاره

خوشگل-دل پذیر-تو دل برو-زیبا

حساب کتاب-رسیدن به محاسبات-نظم و قانون
دیدن دم کسی-دم کسی را دیدن
تیپ یکدیگر زدن-با هم دعوا کردن

آستین از چشم برداشتن(آشکارا گریستن)

تیار کردن-آماده کردن

دنده نهادن-قبول کردن-رغبت کردن

آدم استخوان‌دار(کسی که اراده و پشتکار دارد)

زیر جلی-پنهانی-آهسته

تند نویسی-سریع نویسی

پیچاندن کسی-کسی را گرفتار درد سر کردن-کسی را سوال پیچ کردن

دفتر کل-دفتری که در آن انواع کلیه معاملات و خلاصه ی هر کدام را در آن وارد می کنند

بی چک و چانه-بی گفت و شنود-بی کم و کاست

خوش داشتن-دوست داشتن-علاقه مند بودن

خر با تشدید-بسیار احمق-الاغ تمام عیار

بستن دست کسی از پشت-در انجام کاری از کسی پیش بودن

به صرافت افتادن-به فکر انجام کاری افتادن

تمام و کمال-کامل-به تمامی
خشخاشی-نان خشخاش زده

دور از شما ب-لانسبت

دست از جان شستن-از جان گذشتن-پروای جان نکردن

اوراق-قراضه-اسقاط-ازکارافتاده

پشمالو-دارای موهای بسیار
اشهد را گفتن(برای مرگ آماده شدن)
پس گذاشتن کسی-از کسی جلو افتادن

افتادن به گردن کسی(به کسی تحمیل شدن)

آروغ بی‌جا زدن(نابه‌جا سخن‌گفتن، نسنجیده کاری کردن)

از چاله در آمدن و به چاه افتادن-از باران به ناودان پناه بردن

چغل خوری-سخن چینی

این تن را کفن کردی(این تن بمیرد)

خرده خرده-کم کم-رفته رفته

تریاک خوردن-خود را با تریاک مسموم کردن

پله خوردن-دارای پله بودن

آواز دادن(خواستن)

پرت کردن حواس-حواس را از اصل موضوع منحرف کردن
باز شدن مچ-لو رفتن دروغ
پا خوردن فرش-نرم و لطبف شدن فرش بر اثر رفت و آمد بر آن

چار شاخ ماندن-بی حرکت ماندن به علت درد کمر یا از روی ترس یا تعجب

خمیازه کشیدن-دهن دره کردن

چشم و گوش باز-کسی که همه چیز را می فهمد-آگاه و با تجربه

در لفافه سخن گفتن-پوشیده و کنایه آمیز سخن گفتن
پروار-فربه-چاق

دوری-ظرف غذاخوری پهن

آسمان به زمین آمدن(رویدادی مهم و عجیب پیش آمدن)

پشت رو-وارونه

تیپا خوردن-رانده شدن

آش همان آش و کاسه همان کاسه(چیزی تغییر نکرده)

دلجور-همدل

خواب ماندن-دراز شدن خواب بر خلاف میل و به قراری نرسیدن

چپری آمدن-زود آمدن

ادب کردن-با تنبیه آموختن-آدم کردن

چشم ِ غربال-سوراخ های غربال
دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

به درک- به جهنم

در هچل انداختن-به درد سر انداختن-به مخمصه انداختن
بز رو-راه باریک و پرپیچ و خم در کوه و جنگل

خانم باجی-همشیره-خواهر خوانده

حیدری و نعمتی-گروه های دشمن هم

تپق زدن-بیرون شدن بی اراده ی کلمه از زبان-چیزی جز مقصود گفتن

دل تو ریختن-مضطرب و وحشت زده شدن بر اثر شنیدن خبر ناگوار

 

 

آستین‌سرخود(هر چیزی که وسیله‌ی کاربردش همراهش است)

بگو مگو-جر و بحث-مشاجره

زبان ریختن-سر و زبان داشتن-با چرب زبانی و شیرین سخنی کار خود را کردن

آب سیر(جانور خوش‌رفتار)

دلِی دلِی-حاشا-انکار

استخوان‌فروش(ستایشگر آبا و اجداد)

جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها

حَبه را قُبه کردن-کاهی را کوه کردن

پیزری-پوشالی-بی ارزش و بی مصرف
جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

روکش-پوشش یا ورقه ای که روی چیزی می کشند

حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

تیپا خوردن-رانده شدن

دور تا دور-گرداگرد-اطراف

تفنگ کمر شکن-تفنگی که از قنداق خم می شود

چاچول-حقه باز-شارلاتان

بلایی به روز کسی آوردن-به کسی آزار سخت رساندن

پرت شدن-دور افتادن از مطلب
زبان درازی کردن-با گستاخی و بی ادبی خارج از حد خود سخن گفتن

 

بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند

افطاری(خوراکی که برای گشودن روزه می‌پزند)

 
از این رو به آن رو شدن(یکسره دگرگون شدن، به‌کلی تغییر کردن)

چشته خور-کسی که پس از یک بار کمک گرفتن همیشه توقع کمک دارد

چله گرفتن-نگا. چله داری کردن

تنگ کسی افتادن-در مجاورت کسی قرار گرفتن
به بخت خود پشت پا زدن-فرصت مناسبی را از دست دادن-از خوشبختی مسلمی چشم پوشیدن

بالا آمدن کفر کسی-بی نهایت خشمگین شدن

خرناس-نگا. خُرخُر

بی طرف-کسی که در دسته بندی گروهی شرکت و دخالت ندارد

چوب خط زدن-نشانه نهادن بر چوب خط

پاردم ساییده-کهنه کار-ناقلا

خط خطی-درهم-خراب-متشنج-با خطوط زیاد روی آن ناخوانا شده

آنکادر کردن(اصطلاحی در ارتش برای جمع‌کردن رختخواب)

پیشاب-ادرار

به گوزگوز افتادن-پیر شدن-از خستگی زیاد از پای در آمدن

خش و خش-نگا. خش خش

آش پختن برای کسی(کسی را برای آزار کسی برانگیختن، برای کسی توطئه‌ای ترتیب دادن)

چرک-کثیف

 

 

ژوری-هیئت داوران

دود از کله ی کسی برخاستن-سخت شگفت زده شدن-حیرت بسیار کردن

باشگاه-محل گردهمایی گروهی برای ورزش-تفریح و از این قبیل

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

بی فک و فامیل-بی کس و کار

برآورد-تخمین

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر

پیل پیلی رفتن- پیلی پیلی خوردن

خاور زمین-قاره ی آسیا
حق کسی را دادن-آن چه سزای کسی است به او دادن

خاکشیر نبات به حلق کسی کزدن-لطف و محبت بیش از اندازه به کسی کردن
چاک دهن را چفت کردن-بستن دهان-سکوت کردن

بوق کسی را زدن-از مقام افتادن-از دور خارج شدن

 

اُرد(درخواست، سفارش، دستور)

تاکسی سرویس-نوعی تاکسی که در مسیر ویژه ای رفت و آمد می کند

در ثانی-ثانیا-دوم

از بام خواندن و از در راندن-خواستن و به بی‌میلی تظاهر کردن

از جا پریدن-یکه خوردن-عصبی شدن
خش افتادن-خراش افتادن

چپری آمدن-زود آمدن

چُل کلید-جام درویشان

بقچه بندی-ران چاق

پیه سوز- پی سوز

 

چُلمن-پخمه-کسی که زود گول می خورد

رنگ و وارنگ-رنگارنگ-به رنگ های گوناگون-از همه نوع

تپه تپه-چیزهایی که بی نظم کنار هم انباشته باشند

به کسی رو دست زدن-به کسی حقه زدن-کسی را فریب دادن

زاله-کناره ی برآمده ی جوی-مرز کشتزار

الف الف کردن-قاچ‌قاچ کردن

تلنگ در رفتن-باد صدادار در کردن-کنایه از ضعیف و ناتوان شدن

خنزرپنزری-کسی که چیزهای خرده ریزه و کم بها می فروشد

آب و خاک-میهن-دیار

آب اندام-زیبا تن و خوش‌رو

ته مانده-آن چه که از خوردن باقی مانده است

بد گل-زشت-بد ترکیب

زبان کسی را موش خوردن-سکوت کردن-با وجود ضرورت سخن نگفتن

آلکلی-معتاد به الکل

آقادایی را جنباندن(حرکتی به خود دادن)

 

خدا نگهدار-خدا حافظ

توپ مروارید-توپ بزرگ در ارگ تهران که در گذشته زنان در روز چهارشنبه سوری از زیر آن می گذشتند تا بخت شان گشوده شود
 

خانم آوردن-پا اندازی کردن

چرت کسی را پاره کردن-ناگهان کسی را از خواب بیدار کردن

پِهِن بار کسی کردن-آبرو و ارزش و اعتبار نداشتن
بغل گرفتن-در آغوش گرفتن

در دهان افتادن چیزی-مشهور شدن چیزی-فاش شدن-رسوا شدن

به جان آمدن-به ستوه آوردن-به تنگ آوردن

جاکن شدن-به حرکت در آمدن

زن به مزد-دشنامی است به مردان فاسد

چرت بردن کسی را-غالب شدن حالت خواب بر کسی
آفتابگیر-جایی که آفتاب بر آن بتابد-سایبان-چتر آفتابی

دهنه ی کسی را کشیدن-جلو حرف زدن کسی را گرفتن

خنج انداختن-پنجول انداختن-خراشیدن پوست دیگری با ناخن

به جوش آوردن خون کسی-کسی را به اوج عصبانیت رساندن

خون کسی را کثیف کردن-کسی را بسیار عصبانی کردن
تشر زدن-سرزنش کردن با فریاد-توپیدن

چنگک-قلاب آهنی نوک تیز

آشنایی به روشنایی انداختن-پس از مدت‌ها تصادفی آشنایی را دیدن

خواب آور-مخدر-بی هوش کننده

 

آخر و عاقبت(نتیجه‌ی خوب)

دست و بال کسی تنگ بودن-تنگدست بودن-فقیر بودن

بی نمک-نچسب-لوس-ننر-بد ریخت-بدون ملاحت

 

بد دهن-کسی که پیوسته فحش و ناسزا می گوید

آب به چشم آمدن(طمع کردن)

تک و توک-به ندرت-کمی

دخیل بستن-بستن پارچه ای به ضریح یا سقاخانه به نیت برآمدن حاجتی

 

چشم را بستن و دهان را باز کردن-با بی شرمی دشنام دادن

چرب و چیلی-پر چربی-پر روغن

بسلامتی-سلامتی دادن-هنگام نوشیدن شراب به یکدیگر می گویند

راه کشیدن چشم-خیره شدن بی اراده به جایی بدون پلک زدن
تحویل دار-کسی که در بانک از مشتری پول می گیرد و یا به او پول می دهد

ابوقراضه-ابوطیاره

زیختن آب پاک روی دست کسی-یکسره نومید کردن کسی
پکاندن-ترکاندن

دست کردن-دست فرو بردن

جبهه-میدان جنگ

دست به دست گشتن-هر از گاهی نزد کسی بودن-از دستی به دست دیگری رفتن

راه به ده بردن-حاصلی داشتن-موفق شدن

چاخان-دروغ-دروغگو-چرب زبان

آتش بی‌باد(ظلم، می)