لیست کامل فرهنگ لغت مردم کوچه بازار مردم ایران قسمت ششم

چاق شدن-بهبود یافتن-درمان شدن

حساب کسی با کرام الکاتبین بودن-گرفتار وضعی شدن که فقط خدا می تواند آدم را نجات دهد

جلز-نگا. جز

داشم-اصطلاح داش مشدی ها به معنی برادرم

تف مالی-سرسری شستن و اندکی آب زدن-هنگام بوسیدن-آب دهان و لب ها را به صورت کسی زدن

خشتک کسی را سر او کشیدن-نگا. خشتک کسی را پاره کردن

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن

 

زدن خود به آن راه-خود را به نادانی

ایراد بنی‌اسرائیلی(بهانه‎های بی‌خود و بی‌جهت)
چاچول زدن-گشت و گذار بی هوده-ول گردی
دوبلاژ-برگردان گفت و گوی فیلم به زبان دیگر

تیر رس-میدان دید-منطقه ی نزدیک

پس افت-حقوق هنوز پرداخت نشده

چای خوری-وسایل چای خوری-سرویس چای خوری

 

به پیر و پیغمبر قسم خوردن-سوگند بسیار یاد کردن

 
خانه گرفتن-نگا. خانه بستن-اجاره کردن خانه

خنگ-نادان-ابله-کودن

خام شدن-فریب خوردن-اغفال شدن

 

بشکن زدن ی-برآوردن صدای انگشتان به هنگام شاد

خرابی بار آوردن-بی آبرویی بار آوردن-کاری کردن که نتیجه ی بد بدهد

خواهی نخواهی-نگا. خواه و ناخواه

 
پشت هم انداز-حقه باز-حیله گر

بار شیشه-بار شکستنی-کودک در شکم مادر

دوستی خاله خرسه-دوستی از روی نادانی که موجب زیان شود

بالش نرم زیر سر کسی گذاشتن-به کسی وعده های شیرین دادن

ختنه نکرده-آزمند-پول پرست-نامسلمان-پدر سوخته

ریزه کار-باریک بین-دقیق-زیرک

دبوری-بی سر و پایی-ولگردی

تو هم رفتن-اوقات تلخ شدن-ناراحت شدن

حمامک مورچه داره-کنایه از تردید و دو دلی
اهل دود-سیگاری
خیال کسی را راحت کردن-موجب اطمینان خاطر کسی شدن-به کسی جواب رد دادن

 

زیر آب-مجرایی در ته مخازن آب برای خالی کردن آن ها

باد به آستین کسی کردن-کسی را به کاری تحریک کردن

 

دنیا دیده-آزموده-سرد و گرم چشیده

خدا را بنده نبودن-بی نهایت عصبانی بودن-کفران کردن

به هر دری زدن-جستجوی فراوان کردن-به هر جا و هرکس متوسل شدن

روده کوچکه ی کسی روده بزرگش را خوردن-کنایه از شدت گرسنگی

ژست-طرز حرکت و رفتار شخص

پیاده شو با هم بریم-این قدر تند نرو

چاک پشت-اسبی که در کمر خود فرورفتگی دارد و شانه و کفلش برآمده است

از دیوار مردم بالا رفتن(دزدی کردن)

پنجه ی ابوالفضل-ورقه ی برنجی یا نقره ای که به شکل کف دست و انگشتان بریده شده است

دست به سر و روی کسی کشیدن-کسی را نوازش کردن-کسی را اندکی آرایش کردن

از سر کسی زیاد بودن(بیش از حد توانایی و ظرفیت کسی بودن)

دست بلند کردن-بالا بردن دست به نشانه ی آمادگی پاسخ گویی-اعلام رای و نظر

زلف پاشنه نخواب-کنایه از مویی که از نیمه ی پشت بریده و سر آن رو به بالا باشد

خط و نشان کشیدن-تهدید کردن

تیکه-چیز جالب-نصیب و قسمت-زن زیبا و خوشگل

جور آمدن-اجزای لازم کاری با یکدیگر سازگار آمدن

جوش جوانی-جوشی که بر صورت یا کمر جوان ها می زند-جوش غرور

خانم بازی-معاشرت با زنان هرزه
دست گرفتن برای کسی-خطای کسی را مرتب به رخ او کشیدن

د ِ ؟-واقعن ؟-راستی ؟

 
روغن داغ-روغن گداخته

تل و بل-جا به جا کردن-بالا و پایین کردن

چپ رو-تند رو

دیگ بخار-دستگاه تولید بخار
آب از سر گذشتن-کار از چاره و تدبیر گذشتن
خط در میان حرف زدن-آرام آرام و شمرده سخن گفتن

دست آموز-تربیت شده-آموخته

بی شیله پیله-بدون حقه بازی-صاف و ساده

تق سرما شکستن- تک سرما شکستن

تفنگ دار-جنگنده ی مسلح به تفنگ

تنه ی کسی به تن آدم خوردن-عادت و خوی کسی را پذیرفتن

 

خدا و خرما را با هم خواستن-از دو محل سود بردن-دو سره بار کردن

چاخان پاخان-دروغ

اَنف کسی معیوب بودن(ابله بودن، خل بودن)

 

اوت کردن-بیرون انداختن-بیرون کردن

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

بوی الرحمان کسی بلند شدن-نزدیک به مرگ شدن-مردن

آتش به جان ( گور) گرفته(ذلیل‌شده، ورپریده)

چشم را چهار کردن-دقت بسیار کردن-انتظار شدید بردن-تعجب زیاد کردن

آسمان گرفتن(فراگرفته شدن آسمان با ابر یا مه)

 

آب شدن قند توی دل(لذت بسیار بردن)

چه غلط ها !-چه فضولی ها !

دل به دریا زدن-بدون توجه به خطر به کاری اقدام کردن-هرچه بادا باد گفتن

بی اختیار-بدون اراده و تصمیم

روبوسی-به مناسبتی روی یکدیگر را بوسیدن

بازرسی-بررسی و کنترل

آسمان سوراخ شدن-رویداد بزرگ پیش آمدن
آدم بی‌سر و پا(متضاد آدم درست‌وحسابی)
بر و بساط-زندگی و لوازم آن-مقدمات کار

آسیاب‌گردان(کسی که به‌خوبی از عهده‌ی کارها بر می‌آید)

چوب پوش کردن-با چوب پوشاندن

رج کردن-رج بستن

چم گرفتن-رونق گرفتن-سر و سامان گرفتن

به کله ی کسی زدن-دیوانه شدن

ته جرعه-باقی مانده از نوشیدنی

از صدقۀ سرِ(از عنایت و لطفِ)

روغن زرد-روغن حیوانی

چشم باباقوری-نابینا-کور

آب لمبو-چلانده‌شده-فشرده

زیر دادن-با کسره خواندن حرفی

زیر پاکشی کردن-از زبان کسی حرف کشیدن-کسب اطلاع کردن

 

چشتان بالا-بالا و پایین کردن بچه و قربان صدقه ی او رفتن

پزا-زود پخت شونده
دندات روی جگر گذاشتن-طاقت آوردن-تحمل کردن-تاب آوردن

از جیب خوردن(در آمد نداشتن، از بس‌انداز خرج کردن)

 

 

پاشنه ی کسی را کشیدن-با فریب کسی را به کاری برانگیختن

خِل-خلط بینی

باد هوا-وعده ی دروغ-چیز پوچ و بی اعتبار

بازار کوفه- بازار شام

 
پیش کردن گربه-راندن گربه

اشتباه لپی-اشتباه لفظی

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

پادگان-سربازخانه

خوشوقت شدن-شاد شدن-راضی شدن

خورد و برد-افراط و زیاده روی-ریخت و پاش-تعدی و تجاوز

دل قرصی-اطمینان

رنگ و رو-آب و رنگ-جلا و درخشندگی

بند دل پاره شدن-بسیار ترسیدن-به وحشت افتادن

تراشیده-نازک-قلمی-لاغر
 

 

باد هوا خوردن-درماندگی و فقر کامل داشتن

آفتاب از کدام طرف در آمده؟-چه عجب از این طرف‌ها؟!

 

آپارتی-زن بی‌حیا و بدزبان-سلیطه-پاچه‌ورمالیده

حُجره-دفتر کار در بازار و تیمچه

خام سوخته-از درون ناپخته-از بیرون برشته

حمال-باربر-ناشی و مبتدی-بی مهارت و بی استعداد

پا دری-فرشی که پای در می اندازند-سنگی که کنار در می گذارند تا باد در را حرکت ندهد

آستین تر داشتن(بسیار گریه کردن)

از جیب رفتن(سود یا لذتی را از کف دادن)

روز پنجاه هزار سال-روز قیامت

دستمال به دست بودن-چاپلوس بودن-متملق بودن

بلا به دور-بلاها دور باد
آفتابه‌دزد-دزدی که به ربودن چیزهای بی‌ارزش بسنده می‌کند

پِهِن بار کسی کردن-آبرو و ارزش و اعتبار نداشتن

پوز زدن-دهان زدن

پرونده سازی-گردآوری سندهای دروغین برای متهم کردن کسی
داماد سرخانه-دامادی که در خانه ی پدر زن زندگی می کند
خفه خون-خفقان

از دماغ فیل افتادن-بسیار متکبر و خودبین بودن

 

دل را آب کردن-سخت آرزومند کردن-مشتاق کردن

بالا غیرتا-از راه جوانمردی و گذشت

خال مَخال-خال خال

اَخ (به زبان کودکان)(بد، بدطعم)

اروای ننه‌ات-ارواح بابات

بزمجه-سوسمار-درحالت دشنام به کودکان می گویند
زر اومدی قرمه سبزی-سخنی توهین آمیز برای کسی که به قهر می رود یا تهدید به رفتن می کند

دوره انداختن-مهمانی ادواری میان عده ای برقرار کردن-کسی را به این سو و آن سو فرستادن

ذلیل مرده-ذلیل شده
 

آلبالو گیلاس چیدن(نگاه کردن و ندیدن)

 
درز-شکاف-محل اتصال یا دوخت

آبی از کسی گرم نشدن-بهره‌ای از کسی نبردن
زیر زمین-اتاق یا بخشی از ساختمان که در پایین تر از سطح زمین قرار دارد

درگذشت-مرگ

بی سر و ته-بی معنی-بی هوده-بی نظم

باد گلو زدن-آروغ زدن

دانه دانه شدن-دانه ها از یکدیگر جدا شدن

 

درد-نفرینی مانند کوفت-زهرمار-مرض

رنگ و رو رفته-کهنه-فرسوده-کارکرده

پر رودگی-پر گویی-پر حرفی

آسمان را سِیر کردن-سخت خوشنود بودن-لذت بسیار بردن

آواز دادن(خواستن)

بیخ-کاملا نزدیک-تنگ چیزی

 

این خط و این نشان(عبارتی تهدیدگونه برای منع کسی از چیزی یا انجام کاری، نگویی که نگفتم.)

پاشنه ی در-چارچوب در که لولا دارد و در روی آن می چرخد

انگشت در سوراخ مار کردن-دانسته خود را هلاک کردن

پاتوغ-محل گرد آمدن

از صرافت چیزی افتادن(از انجام کاری منصرف شدن)

ابرو آمدن(عشوه ریختن، غمزه کردن)

چلوزیدن-خشک شدن-پلاسیدن

با سر رفتن-کنایه از داشتن نهایت شوق و اشتیاق برای کاری یا چیزی

حلقه-واحد چیزهای گرد مانند دو حلقه فیلم-دو حلقه چاه
دوبله-دو برابر-دوبلاژ
زنجیر زن-کسی که در ماه محرم به پشت خود زنجیر می زند

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

اجباری(خدمت سربازی)

زمین گذاشتن چیزی-چیزی را ترک کردن

جهنم-کلامی که آن را به هنگام بی اهمیت دانستن چیزی می گویند

 
خیط شدن-نگا. خیت شدن
 

داد کشیدن-عصبانیت و خشم نشان دادن
جیب کسی را خالی کردن-پول های کسی را ربودن

خوار و حقیر-بی اعتبار-بی ارزش-ناچیز

اُتُل(شکم، اتوموبیل)

درشت-حرف زشت-دشنام
بیا برو-رفت و آمد بسیار-معاشرت فراوان

پاخان-پشت هم اندازی-سفسطه کردن

به تور انداختن-به چنگ آوردن-تصاحب کردن

به زخم خود زدن-دردی را درمان کردن-گوشه ای از گرفتاری خود را سامان دادن

آب مروارید(تار شدن عدسی چشم)

اُق زدن-بالا آوردن

خنک شدن دل-آسایش خاطر پس از گرفتن انتقام

 
بار شدن بر کسی-به کسی تحمیل شدن- سربار کسی شدن

تکیه-محلی برای روضه خوانی-پشت به چیزی دادن

بند نشدن سنگ روی سنگ-نا آرام بودن اوضاع-وجود نداشتن نظم و امنیت

از سر کسی افتادن-عادتی را ترک کردن

از کیسه خوردن-از جیب خوردن

با کله-دانا-چیز فهم-خردمند

دوا خور کردن-عرق خور کردن-مسموم کردن
خاله سوسکه-دختران خردسالی که ادای زنان بزرگسال را درمی آورند

چاسان فاسان-آرایش-بزک

 

به گوش خر یاسین خواندن-بی اعتنایی کردن به حرف و نصیحت- از این گوش گرفتن و از آن گوش در کردن

بخاری از کسی بلند نشدن-به حال دیگری سودی نداشتن-توانایی و برش نداشتن

رنجیده شدن-آزرده خاطر شدن-آزرده دل شدن

چس دماغ-پر افاده-پر ادعا

بش باد-حقش باشد-هنگامی که کسی به دشمنان دین لعنت بفرستد-شنوندگان این جمله را می گویند.

درگیر شدن-گرفتار شدن-دچار آمدن-برخورد کردن

بَهمان-فلان

زرد بودن اوضاع-خراب بودن اوضاع

دسته اش را در کردن-تصفیه حساب کردن-جبران کردن کاری

زوال در آوردن-نعمتی را در نتیجه ی ناسپاسی و بی اعتنایی از دست دادن

زاغ سیاه کسی را چوب زدن-پنهانی مراقب کسی بودن
ارنعوت(آدم ستبر و پرزور و بی‌انصاف)
تت و پت-لکنت زبان

رخت و پَخت-لباس ها-پوشاک
ذات کسی خراب بودن-بد اصل و نسب بودن-اصالت نداشتن-بد جنس بودن

خشت به قالب زدن-نگا. خشت انداختن

جلو بُر شدن-مورد حمله قرار گرفتن

اسرار مگو-حرف‌های ناگفتنی
تیغی-چیزی که با کلاه برداری از کسی گرفته باشند

چار شانه-دارای شانه های پهن-کنایه از مرد خوش اندام

توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

جفنگ گفتن-یاوه گفتن-هرزه درایی

پله خوردن-دارای پله بودن

چاق کردن غلیان-آماده کردن غلیان برای کشیدن

چرب و نرم-غذای پر روغن و خوشمزه-سخن دلنشین-آدم متملق

زیر لبی-زیر زبانی
دل دادن-دقت کردن-توجه کردن-عاشق شدن

بوی حلوای کسی آمدن-قطعی شدن مرگ کسی
جنس-کالا-کالای قاچاق-مواد مخدر مانند هرویین-تریاک و مانند آن ها
جی جی باجی-صمیمیت بسیار زیاد ولی غیر واقعی
خون راه انداختن-نگا. خون به پا کردن
تزئیناتی-کسی که کارش تزیین است

رگ خود را زدن-به حق خود قانع بودن-ادعای زیاد نداشتن

دست پاچه-شتاب زده-مضطرب

پیداش کردن-کسی را یافتن-گیر آوردن

خدا-بسیار زیاد-فراوان
استخوان‌دار(محکم، بااراده)
 

بُر زدن-مخلوط کردن ورق های بازی
ادا اطوار(پیچ و تاب و حرکات غیرطبیعی بدن برای جلب توجه)

خرابکاری-به هم زدن نظم-ایجاد اختلال-آلودن بستر و لباس-تروریسم

آفتاب خوردن(سختی کشیدن)

توی دل کسی را خالی کردن-کسی را ترساندن-ناامید کردن
زحمت دادن-اسباب زحمت شدن-کنایه از شوهر زنی بودن

اجل معلق(مرگ ناگهانی)

 

دَمَغ-افسرده-ناراحت-خیت

 

دو زاری-سکه ی دو ریالی

کسی را اذیت و آزار کردن

راه بلد-راهنما-آن که راه را خوب می شناسد

بد حرف-کسی که پیوسته حرف های زشت می زند

ترکمون زدن یا کردن-دست به آب رساندن-ناشیانه کاری را انجام دادن-زاییدن

دست به سینه-آماده ی فرمان-در نهایت ادب و احترام

ذکر گفتن-پی در پی دعا خواندن

الف کوفی(چیز کج، آلت تناسلی)

آفتابی شدن-پیدا و آشکار شدن-بیرون زدن آب قنات

 
حاضر جواب-کسی که برای هر موردی پاسخ آماده دارد

 

پز عالی جیب خالی-کسی که در عین تهیدستی افاده داشته باشد و خودش را بگیرد
پُخت کردن-پختن

زاد و رود-زاد و ولد-فرزندان
خصوصی-مقابل عمومی
زینه-پله
زبان کوچکه-زبان کوچک

 
چشم خوردن-نظر خوردن

تخمش را ملخ خورده-نایاب است
بر ملا شدن-آشکار گشتن
توپ و تشر زدن-سخنان درشت به کسی گفتن-بر سر کسی فریاد زدن

از زورِ(از شدت، از بسیاری)

داغ دیده-مصیبت رسیده-کسی که شاهد مرگ عزیزی شده است

تِر زدن-خراب کردن کار

چشم نداشتن برای دیدن کسی-تحمل نکردن کسی-از کسی بدش آمدن

از کسی حساب بردن-از کسی ترس داشتن

تلنگر-سر انگشت که به چیزی بزنند

 

دل گرفتگی-غم-غمگین بودن

چش شده ؟-او را چه شده است ؟

دو پشته-دو ردیفه-دو ترکه

تخم چیزی را برانداختن-ریشه کن ساختن

 

افت کردن(کاهش یافتن، کم شدن)

روگیر کردن-در رودربایستی ناگزیر به انجام کاری کردن-نگا. روبند کردن

راستی راستی-حقیقتن-واقعن

آدم بی‌خود(بی‌شخصیت و بی‌معنی)

دست پاچگی-شتاب زدگی-اضطراب

توجیهی-برنامه های توضیحی

چلاندن-فشار دادن برای آب گرفتن

زر زرو-بچه ای که زیاد عر می زند

دل و دماغ-دل و حوصله

بست نشستن-پناه بردن به بست برای در امان ماندن از تعرض

تند-بسیار تلخ و تیز-سخت و شدید-پر رنگ

 
جانانه-محکم-کامل-بزرگ-شدید

خاله وارسی-فضولی-تحقیق بی مورد

دنیا دست کیست؟-پرسش از کسی که کاملن بی خیال و بی غم زندگی می کند

 
از کمر افتادن(از خستگی زیاد از کار افتادن، ناتوان شدن در امر جنسی)
دررفتگی-حالت در رفته-از بند بیرون آمدن استخوان

 

دَمَر-دراز کشیده روی سینه و شکم

 

تار و تنبور-همه گونه آلات نوازندگی

خیط کاشتن-خطا کردن

تازه داماد-پسری که تازه ازدواج کرده است

 

به هزار زحمت-با رنج بسیار-با سختی فراوان
دل کسی را خون کردن-کسی را سخت رنجاندن
جوان مرگ شده-نفرینی است به شخص جوان

حرص گرفتن-ناراحت شدن-لج کردن